O‘rta quloqni qon bilan ta'minlanishi va innervatsiyasi

Oʻrta quloqni asosan tashqi va qisman ichki uyqu arteriya tizimi qon bilan taʼminlaydi. Nogʻora boʻshligʻi arteriyalariga bigizsoʻrgʻichsimon (a.stylomastoidea) va old nogOra arteriyalar (a.tympanica anterior) kiradi. Bu arteriyalar oʻrta quloqni oʻrab olgan ichkiyuqori jagʻ (a.maxilaris interna), ichki uyqu arteriyalari (a.carotis interna) va boshqa arteriyalardan tarmoqlangan. Epitimpanum maydonini, sandoncha va bolgʻachani nogʻora va mandibulyar arteriyasining shoxchasi oziqlantirsa, bigizsoʻrgʻichsimon arteriya (oʻrta meningial arteriya bilan anastomoz hosil qiluvchi orqa quloq arteriyasining shoxchasi) soʻrgʻichsimon oʻsiq katakchalarini, antrum va nogʻora boʻshligʻining orqa boʻlimlarini qon bilan taʼminlaydi. Nogʻora boʻshligʻining tubini yuqoriga koʻtariluvchi halqum arteriyasining shoxchasi (u ham oʻrta meningial arteriya bilan anastomoz hosil qiladi), uning old qismini – ichki uyqu arteriyasi qon bilan taʼminlaydi.

Oʻrta quloqdan vena qon tomirlari asosan qanotsimon (plexus pterigoideus) va ichki uyqu vena chigallariga (plexus caroticus internus venosus), ichki boʻyinturuq venaning yuqori piyozchasiga (bulbus venae jugularis superior), oʻrta meningeal (v. meningea media) va tashqi quloq vena qon tomirlariga qoʻyiladi.

Demak, oʻrta quloq atrofida joylashgan muhim anatomik tuzilmalar tufayli quloqdagi infeksiya qon tomir yoʻllari orqali butun organizmga tarqalishi mumkin. Masalan, septik infeksiyaning patogenezida bosh miya qattiq pardalarining sinuslari muhim ahamiyatga ega.

Sagital sinus (sinus longitudinalis sagitalis superior yuz venalari bilan tutashgan joydan, yaʼni koʻr teshikdan (foramen caecum) boshlanib, sagittal yoʻnalishda ichki ensa tepaligigacha boradi, unga paralel holda falx cerebri da sinus longitudinalis inferior joylashgan. Bu ikki sinuslar protuberantiae occipitalis internae sohasida sinus rectus yordamida bir-biriga bogʻlangan, uning orqa chetigacha koʻndalang holda sinus transversus yotadi. U egilib chakka suyagiga kiradi va shu joyda sinus petrosus superiorni oʻz ichiga oladi. Soʻrgʻichsimon oʻsiqning orqa ichki yuzasiga oʻtgan koʻndalang sinusning qismi sigmasimon sinus (sinus sigmoideus) deb yuritiladi. Nogʻora boʻshligʻi tubining ostida sinus sigmoideus ning davomi boʻlgan va ichki boʻyinturuq venaga qoʻyilgan boʻyinturuq vena piyozchasi (bulbus v. jugularis interna) joylashgan. Boʻyinturuq vena, oʻz navbatida, boʻyin qon tomir toʻplamining tarkibiga kiradi. Boʻyinturuq vena piyozchasiga yaqin joyda piyozchani gʻorsimon sinus (sinus cavernosus) bilan bogʻlab turgan pastki toshsimon sinus (sinus petrosus inferior) joylashgan, u ham boʻyinturuq venaga qoʻyiladi.

Sinus sigmoideus kalla vena tizimining havzasi (kollektori) vazifasini bajaradi, u nogʻora boʻshligʻi vena.1a.rini oʻz ichiga olib, v. mastoidea orqali kalla ichi qon tomirlarini tashqi qon tomirlar bilan bogʻlab turadi (v.mastoidea sinus mastoideusni vjugularis externaga qoʻyiladigan v.occipitalis bilan bogʻlaydi).

Birinchidan ka11a ichi venalari klapanlarga ega emas (ka11a ichi vena qonini qoʻshimcha chiqaruvchisi – v.mastoidea da ham klapanlar boʻlmaydi); ikkinchidan – ular koʻpgina egriliklar hosil qiladi. Bu egriliklar qon oqimining tezligini kamaytirib, sinustromboz kasalligini rivojlanishida muhim rol uynaydi.

Oʻrta quloq shilliq pardasining innervatsiyasida nogʻora, yuz, tilhalqum va uch shoxli hamda simpatik asab tolalari ishtirok etadi. NJacobsoni tilhalqum asab tolasining (n.glossopharyngei) pastki tugunchasidan boshlanib nogʻora boʻsh1igʻiga kiradi. U mezotimpanum va eshituv nayi shilliq pardasining sezuvchan innervatsiyasini taʼminlab, nogʻora boʻsh1igʻining ichki devorida plexus tympanicus chigalini hosil qiladi.

Shilliq pardaning xemoretseptorlari boʻyinturuq vena piyozchasi va promontoriy devorida nogʻora toʻri boʻylab joylashib, oʻrta quloqning glomus tanachalarini (yugulyar va timpanal) hosil qiladi.

Soʻrgʻichsimon oʻsiqni tashqi uyqu arteriyasi shoxchasi boʻlgan orqa quloq arteriyasi (a. auricularis posterior) qon bilan taʼmin1aydi, uning vena qoni – shu nomli vena orqali tashqi boʻyinturuq venaga (v. jugularis externa) qoʻyiladi. Soʻrgʻichsimon oʻsiqning innervatsiyasini boʻyin chigalining sezuvchan asab tolalari: quloqning katta asab tolasi (n. auricularis magnus) va kichik ensa asab tolasi (n.occipitalis minor) taʼminlaydi.